علل و عوامل بروز حوادث ساختمانی (مطالعه سیستمی)
▪️ آمار مربوط به حوادث ناشی از کار در کارگاه‌های ساختمانی ایران {کانال همراه ناظر ساختمان} نسبت به متوسط جهانی بسیار بالاتر است.
▪️ هرساله ۱۷ درصد حادثه مرگبار در کارگاه‌های ساختمانی جهان اتفاق می‌افتد که در ایران این میزان بالغ بر ۴۵ درصد است (بر اساس آمار مربوط به سال‌های قبل از ۱۳۹۴).
▪️ این آمار در سال ۹۴ حدود ۴۰ درصد بوده است که بیانگر فاصله معنادار وقوع حوادث ناشی از کار ساختمانی در ایران نسبت به کشورهای دیگر است.
▪️ بر اساس بررسی‌های صورت گرفته توسط وزارت کار، ۱۱ عامل اصلی در بروز حوادث محیط کار نقش دارد.
▪️ مهمترین این عوامل عبارتند از:
• استفاده از وسایل بی‌حفاظ و معیوب؛
• بی‌احتیاطی؛
• نور ناقص؛
• تهویه نامطلوب؛
• لباس خطرناک؛
• فقدان اطلاعات و آموزش؛
• عدم رعایت مقررات ایمنی.
????در فقدان نگاه سیستمی به موضوع معمولاً علل اساسی {کانال همراه ناظر ساختمان} بالاتر بودن آمار حوادث ساختمانی در ایران نسبت به کشورهای دیگر به شرح زیر عنوان می گردد:
۱- ضعف دولت در انجام بازرسی و کنترل‌های لازم به‌عنوان مهمترین عامل.
۲- عدم وجود ضمانت اجرایی کافی برای آئین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های تدوین‌شده.
۳- حذف هزینه‌های حیاتی ارتقای ایمنی در کارگاه‌های ساختمانی توسط کارفرمایان باهدف کسب بالاترین سود.
۴- توجه کمتر کارفرمایان و پیمانکاران به ایمنی با افزایش اعتماد به بیمه‌های مسئولیت و محول کردن پرداخت غرامت احتمالی به شرکت‌های بیمه‌ای.
▪️حادثه معمولاً در عبارت کلی و رایج رعایت نکردن اصول یا ضوابط ایمنی خلاصه میشود، بدون آنکه به علل و عوامل اصلی و ریشه‌ای این حوادث پرداخته شود و اگر اقدامات و تصمیماتی نیز اتخاذ شود، در نبود ریشه‌یابی کامل به انجام می‌رسد و در نتیجه تأثیری در جلوگیری از وقوع این حوادث و کاهش آن‌ها ندارد.
▪️چنانچه حوادث ساختمانی با نگرش سیستمی مورد توجه قرار گیرد، {کانال همراه ناظر ساختمان} شناخت بهتری نسبت به پیچیدگی ماهیت حوادث و آگاهی کامل‌تری در مورد عوامل ایجادکننده آن‌ها به دست می‌آید.
▪️سیستم به‌عنوان کل واحد، مجموعه‌ای از اجزاست که با یکدیگر در ارتباط و تعامل بسیار نزدیک و تنگاتنگ است.
▪️در نگاه سیستمی علاوه بر علل و عوامل مستقیم حادثه نظیر عوامل فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و ارگونومیکی که در تئوری‌های مختلف علت حادثه بیان میشود، علل و عوامل غیرمستقیم نیز که بسیار تاثیرگذارست، شناسایی میشود.
????علل و عوامل شانزده‌گانه بروز حوادث ساختمانی:
۱- ضعف آگاهی عمومی و سهل گیری بهداشت، ایمنی و حفظ محیط‌زیست به‌طور عام در جامعه (ضعف باور عمومی).
۲- کمبود تفکر سیستمی در بخش ساختمان.
۳- وجود نظام‌های مختلف ساخت‌وساز در کشور.
۴- ضعف‌های اساسی در نظام کنترل ساختمان.
۵- نبود نهاد واحد مسوول بهداشت، ایمنی و حفظ محیط‌زیست در بخش ساختمان، {کانال همراه ناظر ساختمان} تعدد مراکز تصمیم‌گیری و دخیل در امر و کمبود همکاری بین آن‌ها.
۶- نبود نظام جامع تأمین و کنترل بهداشت، ایمنی و حفظ محیط‌زیست در بخش ساختمان.
۷- دخالت گسترده اشخاص فاقد صلاحیت.
۸- تعدد مدارک لازم‌الاجرا (توازی، تداخل، مغایرت‌ها و کاستی).
۹- نبود آموزش‌های تخصصی برای دست‌اندرکاران ساختمان.
۱۰- نبود بازرسی کار و بهداشت حرفه‌ای تخصصی در بخش ساختمان.
۱۱- کمبود کارگران ماهر و متصدیان دارای صلاحیت.
۱۲- کمبود اعمال ضمانت‌های اجرایی و بازدارندگی قانونی.
۱۳- ضعف اراده و تعهد مدیریت.
۱۴- استفاده نکردن از مصالح استاندارد.
۱۵- کمبود دانش مدیریت، مدیریت پروژه و مدیریت ساخت.
۱۶- کمبود مطالعات و پژوهش کافی و نبود نظام بازخورد و درس‌آموزی.
■ مطلب فوق برگرفته از مقاله ارزشمند آقای دکتر منوچهر شیبانی اصل (مدیرکل دفتر توسعه مهندسی ساختمان وزارت راه و شهرسازی ) تحت عنوان "مطالعه سیستمی علل و عوامل بروز حوادث ساختمانی (با تأکید بر عوامل غیرمستقیم)" است که مطالعه آن را به همه همکاران توصیه میشود.
